به گزارش مشرق، برای بررسی خصایص و ابعاد علمی و مبارزاتی آیت الله سیدحسین بروجردی از مراجع تقلید معاصر، گفتگویی با آیت الله سیدعبدالجواد علم الهدی داشتم. وی 10 سال از درس خارج فقه و اصول آیت الله بروجردی استفاده کرده و هم اینک، تولیت مدرسه علمیه امام القائم (عج) تهران است.
آیت الله علم الهدی با بیان اینکه مرجعیت عامه آیت الله حاج آقا حسین بروجردی (ره) از ابعاد مختلفی قابل بررسی است، خاطرنشان کرد: ایشان از شاگردان مبرز درس آیت الله محمد آخوند خراسانی (ره) بودند و مطمئنا اجازه اجتهاد مطلقی که از ایشان دریافت کردند عامل مهمی در مرجعیت عامه شان بود.
فقیهی که با تأکیدات مرحوم آخوند، مرجعیت عامه یافت
وی اضافه کرد: مرحوم آخوند خراسانی با بیانی رسا و پرمعنا مردم لرستان را به تقلید از آیت الله بروجردی دعوت کرد و به این شکل زمینه مرجعیت شان در زمان ریاست آیت الله سیدابوالحسن اصفهانی آماده شد؛ به طوری که آن بزرگوار پس از بازگشت از نجف به بروجرد به عنوان مرجع خاص شناخته شد و حوزه علمیه ای تاسیس نمود.
دستگیری آیت الله بروجردی در مرز ایران
تولیت مدرسه علمیه امام القائم (عج) مبارزات و موضع گیری های صریح آیت الله بروجردی علیه رضاخان پهلوی را عامل موثر دیگری در شناخته تر شدن ایشان دانست و ابراز داشت: آن بزرگوار در مقاطع مختلفی از جمله در سال 1310 به هنگام تاج گذاری و در سال 1314 در زمان حمله ماموران پهلوی به مسجد گوهرشاد ضمن ایراد موضع گیری هایی علنی و صریح، بیانیه ای نیز صادر کردند. همین اقدامات و مواضع موجب شد که مأموران حکومت آن بزرگوار را هنگامی که از سفر عالیات به ایران بازمی گشتند، دستگیر کنند. اما پس از رسیدن خبر به لرستان و تشدید اعتراضات مردم نسبت به این دستگیری شاه مجبور شد اولا از طریق فرماندار کرمانشاه مراتب عذرخواهی خود را اعلام کند و ثانیا به سرعت آیت الله بروجردی را آزاد نماید.
آیت الله علم الهدی در ادامه بررسی علل مرجعیت عامه یافتن آیت الله بروجردی گفت: بعد از آنکه آن بزرگوار برای معالجه به بیمارستان عبدالعظیم الحسنی تشریف بردند و سپس یکی دو ماه در مشهد سکونت یافتند، بسیاری از اعلام و فقها مکررا از ایشان برای هجرت به قم دعوت کردند. در پی تشدید این دعوت ها که از سوی حضرات آیات سیدمحمد حجت کوه کمره ای، سیدصدرالدین صدر، سیدمحمدتقی خوانساری، شیخ ابوالقاسم قمی مشهور به کبیر و فیض قمی نیز صورت گرفت آیت الله بروجردی با استقبال باشکوهی وارد قم شدند و به این صورت بعد از رحلت آیت الله سیدابوالحسن اصفهانی در نجف اشرف به مقام ریاست حوزه های علمیه نایل آمدند.
اشارات مکرر آیت الله بروجردی به مرحوم آخوند در درس
تولیت مدرسه علمیه امام القائم در ادامه با اشاره به غنای علمی بسیار وسیع درس خارج فقه و اصول آیت الله بروجردی تصریح کرد: ایشان عمدتا در درس خارج شان، مطالبی را از مرحوم آخوند خراسانی نقل می کردند هرچند گاهی اقوال سایر بزرگان مانند شیخ طوسی، شیخ مفید، صدوقین، سیدمرتضی محقق و علامه را بیان و بررسی می کردند.
وی با بیان اینکه آن مرجع تقلید بزرگوار در اصول عمدتا به کفایه آخوند خراسانی و در فقه به رسائل شیخ انصاری و جواهرالکلام آیت الله محمدحسن نجفی اشاره می کردند، اظهار داشت: ایشان روزی به بنده فرمودند: بعد از شیخ انصاری، حواشی بسیاری بر کتبشان نوشته شد که همه را دیده ام اما مبنای شیخ انصاری را بهتر از دیگران یافته ام.
اجتناب علما از نمازخواندن بر جنازه رضاخان به تاسی از آقای بروجردی
وی ادامه داد: محمدرضا پهلوی پس از آنکه تصمیم گرفت جنازه پدرش را از جزیره موریس به ایران آورد قائم مقام رفیع، صدرالاشراف و چند نفر دیگر را همراه با تولیت آستان مقدس حضرت معصومه به محضر آیت الله بروجردی رساند تا ایشان را مجاب کنند که بر پیکر رضاخان نماز بخوانند. وقتی یک نفر از آنها بعد از ابلاغ سلامِ محمدرضا خواسته او را مطرح کرد آیت الله بروجردی با دست مبارک به آنها خطاب کرد: بروید.
در ادامه، تولیت حضرت معصومه گفت: به اعلی حضرت قول دادیم که شما برای اقامه نماز تشریف می آورید که آیت الله بروجردی فرمودند من کارهای او را فراموش نکردم و آنها مأیوسانه از منزل آقا خارج شدند.
نمایندگان محمدرضا پهلوی سپس به منزل آیت الله حجت کوه کمره ای رفتند و همین درخواست را مطرح کردند که ایشان فرمودند: اگر آیت الله بروجردی آمدند من هم خواهم آمد وگرنه نمی آیم. این گروه سپس به منزل آیت الله سیدصدرالدین صدر رفته و درخواست شان را تکرار کردند که ایشان فرمودند: من ماجرای مسجد گوهرشاد را فراموش نکرده ام. والله نخواهم آمد.
آیت الله بروجردی پس از رد درخواست نمایندگان شاه با صدور بیانیه ای اعلام تأکید کردند: در روز آوردن جنازه رضاخان، مدارس علمیه قم تعطیل است و هیچ یک از طلاب حق بیرون آمدن را ندارند.
آیت الله علم الهدی با بیان اینکه مرجعیت عامه آیت الله حاج آقا حسین بروجردی (ره) از ابعاد مختلفی قابل بررسی است، خاطرنشان کرد: ایشان از شاگردان مبرز درس آیت الله محمد آخوند خراسانی (ره) بودند و مطمئنا اجازه اجتهاد مطلقی که از ایشان دریافت کردند عامل مهمی در مرجعیت عامه شان بود.
فقیهی که با تأکیدات مرحوم آخوند، مرجعیت عامه یافت
وی اضافه کرد: مرحوم آخوند خراسانی با بیانی رسا و پرمعنا مردم لرستان را به تقلید از آیت الله بروجردی دعوت کرد و به این شکل زمینه مرجعیت شان در زمان ریاست آیت الله سیدابوالحسن اصفهانی آماده شد؛ به طوری که آن بزرگوار پس از بازگشت از نجف به بروجرد به عنوان مرجع خاص شناخته شد و حوزه علمیه ای تاسیس نمود.
دستگیری آیت الله بروجردی در مرز ایران
تولیت مدرسه علمیه امام القائم (عج) مبارزات و موضع گیری های صریح آیت الله بروجردی علیه رضاخان پهلوی را عامل موثر دیگری در شناخته تر شدن ایشان دانست و ابراز داشت: آن بزرگوار در مقاطع مختلفی از جمله در سال 1310 به هنگام تاج گذاری و در سال 1314 در زمان حمله ماموران پهلوی به مسجد گوهرشاد ضمن ایراد موضع گیری هایی علنی و صریح، بیانیه ای نیز صادر کردند. همین اقدامات و مواضع موجب شد که مأموران حکومت آن بزرگوار را هنگامی که از سفر عالیات به ایران بازمی گشتند، دستگیر کنند. اما پس از رسیدن خبر به لرستان و تشدید اعتراضات مردم نسبت به این دستگیری شاه مجبور شد اولا از طریق فرماندار کرمانشاه مراتب عذرخواهی خود را اعلام کند و ثانیا به سرعت آیت الله بروجردی را آزاد نماید.
آیت الله علم الهدی در ادامه بررسی علل مرجعیت عامه یافتن آیت الله بروجردی گفت: بعد از آنکه آن بزرگوار برای معالجه به بیمارستان عبدالعظیم الحسنی تشریف بردند و سپس یکی دو ماه در مشهد سکونت یافتند، بسیاری از اعلام و فقها مکررا از ایشان برای هجرت به قم دعوت کردند. در پی تشدید این دعوت ها که از سوی حضرات آیات سیدمحمد حجت کوه کمره ای، سیدصدرالدین صدر، سیدمحمدتقی خوانساری، شیخ ابوالقاسم قمی مشهور به کبیر و فیض قمی نیز صورت گرفت آیت الله بروجردی با استقبال باشکوهی وارد قم شدند و به این صورت بعد از رحلت آیت الله سیدابوالحسن اصفهانی در نجف اشرف به مقام ریاست حوزه های علمیه نایل آمدند.
اشارات مکرر آیت الله بروجردی به مرحوم آخوند در درس
تولیت مدرسه علمیه امام القائم در ادامه با اشاره به غنای علمی بسیار وسیع درس خارج فقه و اصول آیت الله بروجردی تصریح کرد: ایشان عمدتا در درس خارج شان، مطالبی را از مرحوم آخوند خراسانی نقل می کردند هرچند گاهی اقوال سایر بزرگان مانند شیخ طوسی، شیخ مفید، صدوقین، سیدمرتضی محقق و علامه را بیان و بررسی می کردند.
وی با بیان اینکه آن مرجع تقلید بزرگوار در اصول عمدتا به کفایه آخوند خراسانی و در فقه به رسائل شیخ انصاری و جواهرالکلام آیت الله محمدحسن نجفی اشاره می کردند، اظهار داشت: ایشان روزی به بنده فرمودند: بعد از شیخ انصاری، حواشی بسیاری بر کتبشان نوشته شد که همه را دیده ام اما مبنای شیخ انصاری را بهتر از دیگران یافته ام.
اجتناب علما از نمازخواندن بر جنازه رضاخان به تاسی از آقای بروجردی
وی ادامه داد: محمدرضا پهلوی پس از آنکه تصمیم گرفت جنازه پدرش را از جزیره موریس به ایران آورد قائم مقام رفیع، صدرالاشراف و چند نفر دیگر را همراه با تولیت آستان مقدس حضرت معصومه به محضر آیت الله بروجردی رساند تا ایشان را مجاب کنند که بر پیکر رضاخان نماز بخوانند. وقتی یک نفر از آنها بعد از ابلاغ سلامِ محمدرضا خواسته او را مطرح کرد آیت الله بروجردی با دست مبارک به آنها خطاب کرد: بروید.
در ادامه، تولیت حضرت معصومه گفت: به اعلی حضرت قول دادیم که شما برای اقامه نماز تشریف می آورید که آیت الله بروجردی فرمودند من کارهای او را فراموش نکردم و آنها مأیوسانه از منزل آقا خارج شدند.
نمایندگان محمدرضا پهلوی سپس به منزل آیت الله حجت کوه کمره ای رفتند و همین درخواست را مطرح کردند که ایشان فرمودند: اگر آیت الله بروجردی آمدند من هم خواهم آمد وگرنه نمی آیم. این گروه سپس به منزل آیت الله سیدصدرالدین صدر رفته و درخواست شان را تکرار کردند که ایشان فرمودند: من ماجرای مسجد گوهرشاد را فراموش نکرده ام. والله نخواهم آمد.
آیت الله بروجردی پس از رد درخواست نمایندگان شاه با صدور بیانیه ای اعلام تأکید کردند: در روز آوردن جنازه رضاخان، مدارس علمیه قم تعطیل است و هیچ یک از طلاب حق بیرون آمدن را ندارند.
